Arazi Kullanımı ve Toprak Özelliklerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri Yardımıyla İncelenmesi: Türkiye-Manisa İli Sarıgöl İlçesi Ölçeğinde Bir Analiz

Abstract

Bu çalışmada; Türkiye’nin Ege Bölgesi’nde yer alan Manisa iline bağlı Sarıgöl ilçesinin, Coğrafi Bilgi Sistemleri araçları yardımıyla toprak ve arazi kullanımının ortaya konulması hedeflenmiştir. Bu amaç doğrultusunda, (Mülga) Toprak Su Genel Müdürlüğü verileri sayısallaştırılarak ArcMap 3.1 programı vasıtasıyla alansal ve oransal dağılış haritaları ile istatistiki veriler elde edilmiştir. Çalışma sahasının yüz ölçümü 431.525 km2 olup, Ege Bölgesi’nde 4 ilin kesişme noktasında yer almaktadır. Yükseltisi 170 ile 1338 metreler arasında değişen Sarıgöl ilçesinin toplam arazi varlığının % 21.58’inde eğim değeri % 0-2 arasında iken, düşük eğimli araziler genellikle Sarıgöl ve Afşar Ovaları’nda yer almakta, bu alanlarda yoğun olarak tarım yapılmaktadır. İlçe toprak grupları kireçsiz kahverengi orman toprakları (202.2 km2), alüvyal topraklar (102.2 km2), kireçsiz kahverengi topraklar (96.8 km2), kolüvyal (19.5 km2) ve rendzinalardır (7 km2). Şiddetli ve çok şiddetli düzeylerde meydana gelen erozyon 281.81 km2 alanda görülmekte, bu durum ise çalışma sahasında arazi varlığının % 65’inin toprak kaynaklarını kaybetme riskiyle karşı karşıya olduğunu göstermektedir. Nitekim toplam arazi varlığının 282.796 km2’sinde toprak derinliği 50 cm’den daha azdır. Erozyon etkisinin diğer yamaç tiplerine göre daha yavaş cereyan ettiği içbükey yamaçlar 200.788 km2 (% 46), düz yapılı alanlar 154.142 km2 ve dışbükey yamaçlar 76.595 km2 alanda görülmektedir. İlçe toplam arazi varlığının % 48’inde tarım yapılmaktadır. Diğer kullanım alanlarına bakıldığında ise; orman % 29, fundalık alan % 18, mera % 3, yerleşim alanları ve ırmak taşkın yatakları % 2 oranında yer kaplamaktadır. İlçe arazisinin I., II., III. ve IV. sınıf arazileri 147.076 km2 ile % 35 orana sahipken, V., VI., VII. ve VIII. sınıf araziler 278.398 km2 alan ile arazi varlığının % 65’ine tekabül etmektedir.

In this study, it is aimed to reveal the soil and land use of Sarıgöl district of Manisa province (Türkiye) with the help of Geographical Information Systems tools. For this purpose, General Directorate of Soil Water data were digitized and areal and proportional distribution maps and statistical data were obtained by means of ArcMap 10.3 software. The surface area of the study area is 431.525 km2 and it is located at the intersection of 4 provinces in the Aegean Region. While the slope value is between 0-2 % in 21.58% of the total land area of the district, whose elevation varies between 170 and 1338 meters, low slope lands are generally located in Sarıgöl and Afşar plains and intensive agriculture is carried out in these areas. The soil groups of the district are calcareous brown forest soils (202.2 km2), alluvial soils (102.2 km2), calcareous brown soils (96.8 km2), kolluvial (19.5 km2) and rendzinal (7 km2). Erosion occurring at severe and very severe levels is observed in 281.81 km2 area, which shows that 65% of the land in the study area is at risk of losing its soil resources. As a matter of fact, the soil depth is less than 50 cm in 282.796 km2 of the total land area. Concave slopes, where the erosion effect occurs more slowly than other slope types, are observed in 200.788 km2 (46%), flat areas 154.142 km2 and convex slopes 76.595 km2. Agriculture is practised in 48% of the total land area of the district. When we look at the other usage areas, forest occupies 29%, heathland 18%, pasture 3%, settlement areas and river floodplains 2%. Class I, II, III and IV lands of the district have a 35% share with 147.076 km2, while class V, VI, VII, and VIII lands correspond to 65% of the land area with an area of 278.398 km2.