Sanal Deneyimsel Pazarlamanın Çevrimiçi Satın Alma Niyeti ile Müşteri Sadakati Üzerine Etkisi ve Çevrimiçi Alışveriş Yönelimlerinin Düzenleyici Rolü

Abstract

Amaç – Çalışmanın amacı, beş sanal deneyimsel pazarlama öğesi (duyu, etkileşim, zevk, akış, topluluk ilişkisi) ile müşterinin çevrimiçi satın alma niyeti ve çevrimiçi müşteri sadakati arasındaki ilişkiyi ve dört çevrimiçi alışveriş yöneliminin (kolaylık, eğlence, ekonomiklik, internet kullanımı) sanal deneyimsel pazarlama öğeleri ile çevrimiçi satın alma niyeti arasındaki ilişki üzerindeki düzenleyici etkilerini incelemektir. Yöntem – Araştırmada sanal deneyimsel pazarlama öğeleri, çevrimiçi satın alma niyeti ve çevrimiçi müşteri sadakatini ölçmek için Luo vd. (2010); çevrimiçi alışveriş yönelimlerini ölçmek için ise Luo vd. (2010) ile Chen ve Hung (2015)’un çalışmalarındaki ifadeler Türkçe’ye çevrilmiştir. Çevrimiçi alışverişi en az bir kez deneyimleyen tüketicilere uygulanan araştırmanın analizleri 700 katılımcının verileri ile gerçekleştirilmiştir. Ölçekler önce doğrulayıcı faktör analizine (DFA) tabi tutulmuş, ardından araştırma hipotezleri yol (PATH) analizi ile test edilmiştir. Bulgular – Analizler sonucunda, duyu deneyiminin çevrimiçi satın alma niyetini anlamlı düzeyde etkilemediği; fakat etkileşim, zevk, akış ve topluluk ilişkileri deneyimlerinin anlamlı düzeyde ve olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir. Çalışmanın bir diğer sonucu, çevrimiçi satın alma niyetinin çevrimiçi müşteri sadakatini anlamlı ve olumlu yönde etkilemesidir. Son olarak, kolaylık, eğlence ve internet kullanım yönelimlerinin sanal deneyimsel pazarlama öğelerinin çevrimiçi satın alma niyeti üzerine etkisinde düzenleyici rollerinin olduğu; fakat ekonomiklik yöneliminin düzenleyici bir rolünün olmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Tartışma – Günümüzde tüketiciler sosyal sorumluluk projelerini önemsediğinden işletmeler topluluk ilişkileri deneyimleri çerçevesinde bu projelere verdikleri önemi arttırmalıdır. Çevrimiçi platformda faaliyet gösteren işletmeler, sosyal medya araçlarını da etkin kullanmalıdırlar. Sanal deneyimsel pazarlamanın duyusal etkileşimi olmadığı için, duygusal etkileri artırmak için web ortamının tasarımında özellikle dört sanal deneyimsel pazarlama unsuruna vurgu yapılmalıdır.