Akran zorbalığı eğitiminin ortaokul öğrencilerinin bilgi, empati düzeyleri ve başa çıkma stratejilerine etkisi

Abstract

Bu araştırma, akran zorbalığı eğitiminin ortaokul öğrencilerinin bilgi, empati düzeyleri ve başa çıkma stratejileri üzerindeki etkisini değerlendirmek amacıyla ön test son test kontrol gruplu yarı deneysel bir çalışma olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma Aralık 2023-Mayıs 2024 tarihleri arasında Antalya-Serik Tekeli Ortaokulu'ndaki altıncı sınıf öğrencileriyle yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemi, dahil edilme kriterlerine uyan, deney grubunda 37, kontrol grubunda 38 olmak üzere toplam 75 altıncı sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Kontrol grubu rutin müfredat eğitim programını takip etmiş, deney grubuna yedi oturumdan oluşan akran zorbalığı eğitim programı uygulanmıştır. Veriler, yüz yüze görüşme tekniği ile Tanıtıcı Bilgi Formu, Akran Zorbalığı Bilgi Formu, Çocuklar İçin Zorbalıkla İlgili Bilişler Ölçeği, Akran Zorbalığına Uğrayan Kurbana Karşı Empati Ölçeği, Zorbalıkla Başa Çıkma Stratejileri Ölçeği ve Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu kullanılarak toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS 26.0 for Windows paket programı kullanılmış olup tanımlayıcı istatistikler, t testi, Pearson korelasyon analizi ve varyans analizi uygulanmıştır. Odak grup görüşmesinden elde edilen veriler tematik analiz kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan deney grubundaki öğrencilerin %10.8'i, kontrol grubundaki öğrencilerin ise %15.8'i daha önce akran zorbalığına maruz kaldıklarını ifade etmiştir. Deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilerin akran zorbalığına ilişkin bilgi düzeylerinin son test puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği saptanmıştır (p<0.05). Akran zorbalığı eğitimi sonrası kontrol grubundaki öğrencilerin zorbalıkla ilgili bilişlerine ait son test puan ortalamaları ( ? =1.63) deney grubundaki öğrencilerden daha yüksektir ( ? =1.22). Bunun yanı sıra eğitim sonrasında deney ( ? =1.55) ve kontrol ( ? =1.37) gruplarındaki öğrencilerin zorbalıkla başa çıkma stratejileri düzeylerinin eğitim öncesine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir (p<0.05). Deney grubundaki öğrencilerin akran zorbalığına ilişkin bilgi (r=0.354) ve başa çıkma stratejileri düzeyleri ile akran zorbalığına uğrayan kurbana karşı empati düzeyleri arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki (r=0.392) saptanmıştır. Bunun yanı sıra öğrencilerin çocuklar için zorbalıkla ilgili bilişler düzeyi ile akran zorbalığına uğrayan kurbana karşı empati düzeyi arasında anlamlı ve negatif yönde bir ilişki bulunmuştur (r=-0.327). Odak grup görüşmesi sonucunda "eğitime ilişkin görüşler", "eğitimin çıktıları" ve "öneriler" olmak üzere üç tema ortaya çıkmıştır. Öğrenciler özellikle eğitimin empati ve baş etme becerilerini geliştirme de etkili olduğunu ifade etmişlerdir. Araştırma sonuçları, akran zorbalığı eğitim programının öğrencilerin akran zorbalığıyla ilgili bilgi düzeylerini artırmada, empati ve baş etme becerilerini geliştirmede etkili olduğunu göstermektedir. Bu doğrultuda, akran zorbalığı eğitim programlarının ortaokul müfredatına entegre edilerek ülke genelinde yaygınlaştırılması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Akran zorbalığı, başa çıkma stratejileri, eğitim, empati, farkındalık

This research was conducted as a quasi-experimental study with a pre-test and post-test control group in order to evaluate the effects of peer bullying education on the knowledge, empathy levels and coping strategies of secondary school students. The research was conducted with sixth grade students at Antalya-Serik Tekeli Secondary School between December 2023 and May 2024. The study sample consisted of a total of 75 sixth grade students who met the inclusion criteria, 37 in the experimental group and 38 in the control group. The control group followed the routine curriculum education program, and the intervention group was given a seven-session peer bullying education program. Data were collected using the face-to-face interview technique using the Introductory Information Form, Peer Bullying Information Form, Bullying-Related Cognitions Scale for Children, Empathy for Peer Bullying Victim Scale, Coping Strategies Scale and Semi-Structured Interview Form. SPSS 26.0 for Windows package program was used in the analysis of research data and descriptive statistics, t test, Pearson correlation analysis and variance analysis were applied. Data obtained from the focus group interview were evaluated using content analysis. 10.8% of the students in the experimental group and 15.8% of the students in the control group who participated in the study stated that they had been exposed to peer bullying before. It was determined that there was a statistically significant difference between the post-test scores of the knowledge levels of the students in the experimental and control groups regarding peer bullying (p<0.05). After peer bullying training, the post-test mean score of the students in the control group regarding their cognitions about bullying (=1.63) was higher than that of the students in the experimental group (=1.22). In addition, it was determined that the levels of coping with bullying strategies of the students in the experimental (=1.55) and control (=1.37) groups after the training showed a statistically significant difference compared to before the training (p<0.05). A significant and positive relationship (r=0.392) was found between the knowledge (r=0.354) and coping strategies levels of the students in the experimental group regarding peer bullying and their empathy levels towards the victim of peer bullying. In addition, a significant and negative relationship was found between the students' level of cognitions about child bullying and their level of empathy towards the victim of peer bullying (r=-0.327). As a result of the focus group interview, three themes emerged: "views on education", "outcomes of education" and "suggestions". Students particularly stated that education was effective in developing empathy and coping skills. Research results show that the peer bullying education program is effective in increasing students' knowledge about peer bullying and developing empathy and coping skills. In this regard, it is recommended that peer bullying education programs be integrated into the secondary school curriculum and spread throughout the country. Keywords: Peer bullying, coping strategies, education, empathy, awareness